Herdenking Beneden-Leeuwen 2022
Herdenking van de gesneuvelde Stoottroepers 2022
Op zondag 9 oktober 2022 vond voor de 77ste maal in Beneden-Leeuwen de herdenking plaats van alle Stoottroepers die sinds 1944 tijdens operationele inzet zijn omgekomen. Een herdenking die telkens weer mogelijk is dankzij de unieke samenwerking tussen de Gemeente West Maas en Waal, de gemeenschap van Beneden-Leeuwen, de militairen van het Regiment Stoottroepen Prins Bernhard en de Stichting Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers.
Een herdenking hier, op ons eigen ereveld, bij onze gedachteniskapel en de drie eregraven, midden in de frontsector van 1944 en midden in de samenleving van nu.
Die samenleving stond de afgelopen twee jaar onder druk door de pandemie veroorzaakt door COVID-19. Dat virus heeft nu veel minder impact, maar nu hebben we te maken met een ontluisterende oorlog in Oekraïne, waar dagelijks mensen sneuvelen. De strijd van het Oekraïense volk tegen de Russen geeft opnieuw aan dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn en dat die bevochten en verdedigd moet worden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deden de Stoottroepers dat ook. De bevolking van Beneden-Leeuwen was buitengewoon dankbaar voor deze snelle bescherming die de Stoottroepen vanaf 10 oktober 1944 boden. In die tijd sneuvelden de eerste Stoottroepers. Bij latere inzetten brachten nog vele Stoottroepers het hoogste offer.
Rond het middaguur verzamelden genodigden en belangstellenden zich in de Multifunctionele Accommodatie De Rosmolen waar Jolanda en Fred met hun personeel zorgden voor een kopje koffie of thee. Terwijl buiten al diverse activiteiten door Scouting Don Bosco en Openbare School (OBS) De Wijzer aan de gang waren, werden genodigden binnen ontvangen door de voorzitter van de BOSS en de locoburgemeester van de gemeente West Maas en Waal.
Na “de koffie en het toilet” nam men plaats in de grote zaal waar de Vice-voorzitter van de Stichting Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers, de heer Leo Lemmers, alle aanwezigen welkom heette en het programma bekendmaakte.
Door geprojecteerde tekst, film en uitleg kregen de aanwezigen informatie over het ontstaan en de opening van de route “Leeuwen in WO II”. Het oorlogsverhaal van Beneden-Leeuwen wordt verteld door de 15 herdenkingstegels op deze route, verspreid door het dorp. De tijd vanaf de mobilisatie, de evacuatie in 1940, de mei-staking in 1943 en vooral de frontperiode van september 1944 tot de bevrijding in mei 1945 komen daarin aanbod. Men kan wandelend of fietsend langs de tegels gaan. Iedere tegel is voorzien van een QR-code. Als men deze code scant met de camera van de smartphone dan krijgt men de keuze het verhaal te beluisteren of te lezen.
Bijdrage OBS De Wijzer
Voorafgaand aan de herdenking op het Ereveld van de Stoottroepen in Beneden-Leeuwen, vond in de Multifunctionele Accommodatie De Rosmolen een voorprogramma plaats, waaraan ook kinderen van groep 8 van de Openbare School De Wijzer hun bijdrage hebben geleverd. Tijdens een presentatie, waarbij Ika en Liz, met behulp van een ‘spiekbriefje’ uitleg gaven, kon men zien en horen welke onderwerpen er op school aan de orde zijn geweest.
Het “spiekbriefje, dat Ika en Liz hanteerden, hebben we in dit artikel samengevoegd.
Even voorstellen
Hoi, wij zijn Ika en Liz. Wij komen van basisschool De Wijzer Beneden-Leeuwen.
Wij hebben de afgelopen weken hard gewerkt aan het thema de Stoottroepen.
In deze presentatie gaan wij jullie nog meer vertellen, over wat wij gedaan hebben met de Stoottroepen.
De inhoud
Wij gaan jullie wat meer vertellen over deze 6 onderwerpen:
- Het denkboekje
- De poster van vroeger en nu in de oorlogstijd
- Over de gastles van Ad Wagemakers
- De eigen herdenking ontwerpen
- Het bezoek bij de kapel, ereveld en de begraafplaats
- En als laatste een herdenkingsteken ontwerpen.
Het denkboekje
Het denkboekje is een boekje waarin allemaal informatie staat over de Tweede Wereldoorlog. We zijn begonnen met het bekijken van de tijdlijn en hebben hier informatie over opgezocht. Zo hebben wij inzicht gekregen over het verloop van de oorlog.
We hebben het gehad over de verschillende oorzaken en gevolgen. Zo kwamen we bijvoorbeeld bij de hongerwinter, waarbij ze het eten gingen verdelen met voedselpakketten en voedselbonnen.
Daarna hebben we het gehad over hoe het was om naar school te gaan in tijden van oorlog.
Vroeger en nu
We hebben een poster gemaakt over de oorlog van vroeger en nu. We hebben de tijd van oorlog vroeger en de oorlog in deze tijd vergeleken. Hierbij hebben we het gehad over de verschillen en overeenkomsten.
Bezoek Ad Wagemakers
Ad kwam bij ons op bezoek. Hij heeft ons verteld hoe de Stoottroepen zijn ontstaan. We weten nu dat de Stoottroepen zijn ontstaan uit het Verzet. Ze hebben hun krachten gebundeld om te strijden voor vrijheid.
Daarnaast heeft Ad verteld over zijn ervaring als Stoottroeper en hoe het was om op uitzending te zijn. Nu hij uit dienst is, is hij veteraan. We hebben geleerd hoe je een veteraan kan herkennen aan zijn pak en stropdas.
Een herdenking ontwerpen
We hebben een eigen herdenking vormgegeven via de site van Het Denkboek. Hierbij hebben we het gehad over het kiezen van een gedicht. Waarom we een minuut stil zijn bij een herdenking en welk herdenkingsteken er aansluit bij de herdenking.
Bezoek aan
We hebben de kapel en het ereveld bezocht. Bij de kapel hebben we het gehad over de gesneuvelde Stoottroepers. Bij het ereveld hebben we de graven bekeken en het monument. Daarna zijn we naar de begraafplaats gegaan. Hier zijn we bij het graf geweest van de gesneuvelde Stoottroepers en oorlogsslachtoffers uit Beneden-Leeuwen.
Eigen herdenkingsteken ontwerpen
Als laatste activiteit hebben we een eigen herdenksteken ontworpen. Hierbij hebben we nagedacht over wat voor ons vrede en herdenken betekent en hoe dat er uit ziet.
Stoottroepen in het land van Maas en Waal
Indrukwekkende beelden, getoond in een filmsamenvatting, gemaakt door Ger de Wolf over de periode 1940 tot 1945, de oorlog, het Verzet, het gewapend Verzet (knokploegen) en het ontstaan van de Stoottroepen, toonden aan hoe deze Stoottroepen ook in het Land van Maas en Waal hun bijdrage hebben geleverd. Iets waarvoor de plaatselijke bevolking nog steeds zeer dankbaar is. Een verhaal dat niet wordt vergeten en dat ook uitgebreid is opgenomen op de website “Beneden-Leeuwen herdenkt”:
( www.benedenleeuwenherdenkt.nl ).
Stille Tocht
De Stille Tocht verliep zoals het hoort: geen geklets onderweg maar een ingetogen verplaatsing achter de tamboer (met omfloerste trom), saluutschotengroep, erecompagnie, kinderen van Basisschool De Wijzer, Scouting Don Bosco met de bloemen en kransen, Oud-Stoters met hun vaandel, nabestaanden, autoriteiten en overige belangstellenden. Bij het betreden van het Ereveld speelde muziekvereniging Koning Willem III stemmige muziek en - saillant detail – de tamboer, die bij de ingang van het ereveld zijn plaats had ingenomen, stopte pas met het slaan van de trom toen iedereen het ereveld had betreden. Een extra accent op het einde van de tocht en het begin van de herdenkingsceremonie.
Bloemenhulde, welkom en gedicht
Toen iedereen gezeten was, brachten de scouts van Don Bosco een bloemenhulde en sprak Ad Wagemakers, voorzitter van de BOSS, een welkomstwoord. Hij verwelkomde het Comité Familieleden Eren Hun Gesneuvelden en alle aanwezige familieleden van onze omgekomen Stoottroepers. In zijn toespraak dankte hij de geallieerde strijdkrachten die deelnamen aan de bevrijding van Nederland en die nu werden vertegenwoordigd door de militaire defensieattachés of vertegenwoordigers van de ambassade: de Verenigde Staten van Amerika, Polen, Groot Brittannië, Frankrijk, Canada en België. Hun aanwezigheid en interesse werd zéér op prijs gesteld.
Genodigde militaire commandanten en bestuurders van provincie en gemeenten werden begroet evenals de leerlingen van Openbare basisschool De Wijzer, de scouts van Don Bosco, Harmonie Koning Willem III, de erecompagnie en de saluutschotengroep en allen die zich verbonden voelen met de Stoottroepen.
Na een samenvatting van de gebeurtenissen in Beneden-Leeuwen tijdens de periode 1944-1945 sloot hij zijn toespraak af met de woorden: “Laten wij herdenken:
- De Stoters van het eerste uur, die met grote inzet en opofferingen de geallieerden ondersteunden gedurende de Oorlogswinter en de verdere bevrijding van Nederland.
- De Indiëveteranen: de oorlogsvrijwilligers én de dienstplichtigen. Hun kameraden zijn inmiddels hoogbejaard en van hen zijn er nog slechts enkelen in leven.
- De Stoottroepers die werden ingezet in de Koreaanse oorlog en in Nieuw-Guinea.
- Alle Stoters die zich in de in de jongste geschiedenis naar best vermogen hebben ingezet voor het handhaven van de vrede en voor het verbeteren van de internationale rechtsorde, zoals in Bosnië, Uruzgan en in Mali”.
Onderstaand gedicht werd voorgedragen en kinderen van de Openbare Basisschool De Wijzer legden bloemen op de drie graven.
Het gedicht door Britt en Sanne
De Stoottroepen
Het is alweer een tijd geleden dat de Stoottroepen ons hebben bevrijd,
dankzij hen leven we nu in vrijheid.
We herdenken de Stoottroepen elk jaar,
omdat ze voor ons hebben gestreden, zelfs in gevaar.
Wij leven niet in oorlog en geweld,
zijn nooit door honger en angst gekweld.
Door de Stoottroepen zien we wel de foto’s en de verhalen,
maar het leven waar zij doorheen gingen is voor ons nooit te vertalen.
Samen hebben we een bezoek gebracht aan de monumenten,
om de Stoottroepen te herdenken.
Ze hebben voor ons gevochten en gestreden,
helaas hebben er ook mensen geleden.
Ondanks al het leed en geweld,
hebben de Stoottroepen onze vrijheid hersteld.
De Stoottroepen gingen door tot het bittere eind,
totdat het zeker was dat het gevaar verdwijnt.
De Stoottroepen schrokken niet terug voor de macht,
hun daadkracht was groot en niet voor niks , want het heeft ons vrede gebracht.
Elk schooljaar besteden wij hier tijd en aandacht aan,
zodat de Stoottroepen nooit vergaan.
Dank aan hen die in het verleden,
voor onze vrijheid hebben gestreden.
Dank aan hen die in deze strijd,
blijven strijden voor onze vrijheid.
Bedankt, Stoottroepen!
Alle namen
De namen van alle gesneuvelden werden vervolgens door de regimentscommandant, luitenant-kolonel W.L van Leussen, gelezen uit het Register Gesneuvelden waarna de Taptoe ten gehore werd gebracht en iedereen tijdens een minuut stilte een persoonlijke overweging kon houden. Het signaal “Voorwaarts” was de inleiding op de saluutschoten en het leggen van een krans namens het Regiment Stoottroepen Prins Bernhard door de regimentscommandant.
Hoe gaat u naar huis?
Dat was de vraag die dominee J.D. de Bruin, protestants geestelijk verzorger bij de krijgsmacht, stelde aan het begin van zijn overweging: “Zo dadelijk gaat u weer naar huis, mijn vraag aan u deze middag is: hoe gaat u naar huis ? Durven we nog te dromen van het goede?”
Achter iedere naam die wij deze middag hebben gehoord schuilt een verhaal wat plots tot een zwijgen komt. De bekende glimlach, de warme handdruk, de specifieke humor. Een leven wat niet af is, abrupt afgebroken, zo plots, vaak nog zo jong zo ruw vernield. Met als gevolg: Zij kwamen niet meer thuis.
Stoters gingen op pad en werkten aan het grote ideaal, een betere bewoonbare wereld, met iets meer vrede, iets minder armoede en meer mogelijkheden voor een ieder om zich als mens te kunnen ontwikkelen. Zij gingen op pad voor de goede zaak, licht brengen, maar de duisternis viel.
Eén ding heeft Ds. De Bruin ontdekt in het karakter van een Stoter: "een Stoter haalt zijn schouders niet op, laat zich niet leiden door woede, apathie of cynisme, maar staat op om gewoon te doen wat moet gebeuren, komt tot verzet om grote idealen te verdedigen van recht, vrijheid, vrede, gelijkheid, broederschap". Volgens de dominee is herdenken goed om die focus weer scherp te stellen op de vrijheid maar vooral de verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt, om te leven zoals zij dat zouden hebben gedaan. "Wij moeten in de geest van de oude Stoters opstaan en verdergaan. En zo naar huis gaan en ons leven oppakken als eerbetoon aan hen die ons zijn voorgegaan. Want dan maken wij het verhaal af wat zij niet konden!"
Bloemen
Terwijl Harmonie Koning Willem III onder leiding van Herman van Teffelen zorgde voor ingetogen muziek werden kransen gelegd door (hier in willekeurige volgorde genoemd): Scouting Don Bosco, OBS De Wijzer (‘adopteer een monument’), kring Maas en Waal van de BOSS, 4 mei Stichting Beneden-Leeuwen, Charlie-Para-Compagnie “Margriet”, Kring 08 RSPB van de BOSS, 41ste Nieuw Guinea-Bataljon 1962, Gemeentebestuur van Assen, Provincie Gelderland, Bond van Oud-Stoottroepers en Stoottroepers, Ambassade van Polen, Frankrijk, België, Canada, Verenigde Staten van Amerika en Groot Brittannië, 11 Luchtmobiele Brigade, Koninklijke Landmacht, Gemeente West Maas en Waal, Comité Familieleden Eren Hun Gesneuvelden en de Stichting Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers.
Slotwoord en afsluiting
In haar slotwoord memoreerde locoburgemeester mevrouw Ans Mol de afgelopen twee jaren: “Hadden we al een idee wat het betekende om de vrijheid, door de genomen corona maatregelen, te verliezen. Inmiddels krijgen we ook weer meer het besef van wat oorlog werkelijk betekent. Dicht bij huis, in ons Europa, is de oorlog uitgebroken. We zien de beelden van stuk geschoten woningen, mensen op de vlucht, maar ook mensen die bereid zijn hun leven op te offeren voor de in hun ogen goede zaak. We zien de beelden, we horen de verhalen, proberen te helpen. Maar voelen ons opnieuw machteloos.
Uit de media vernemen we de duizenden slachtoffers, burgers die overvallen worden door geweld. Maar ook honderdduizend militairen die opgeroepen worden om hun land te beschermen en afscheid moeten nemen van hun geliefden. Niet wetend of zij nog ooit terugkomen. Het zijn cijfers. Maar achter die cijfers schuilen mensen. En verhalen heb je nodig om de cijfers menselijk te maken en te houden. “Opdat wij niet vergeten!”
Mevrouw Mol vertelde - nog maar eens - het verhaal over de oorlogsjaren in het Land van Maas en Waal, over de verzetsorganisaties waarvan het strijdend deel werd samengevoegd tot “Stoottroepen” en hun inzet in Beneden-Leeuwen. Over de Duitsers die de Waal overkwamen en dood en verderf zaaiden. Over het ontbreken “aan alles”: onvoldoende wapens, kleding en uitrusting. Maar ook het verhaal van na de oorlog. Over Nederlands-Indië, Nieuw-Guinea, Bosnië, Irak, Mali en Afghanistan. In deze landen werden Stoters ingezet om de inwoners te beschermen. Achteraf is het gemakkelijk om vraagtekens te zetten bij de gebeurtenissen uit die tijd. Verwijten te maken en excuses aan te bieden. Maar geen enkele militair wordt uitgezonden om geweld te plegen. Zij worden uitgezonden om te beschermen. Daarbij moeten ze blijven improviseren. En achteraf is het gemakkelijk praten!
Feit blijft dat militairen, zonder enig eigen belang, zich inzetten voor de veiligheid van anderen. En met elke inzet, elke missie offeren zij iets op. En dan is één dag in het jaar om te gedenken eigenlijk niet genoeg.
De herdenking van gesneuvelde Stoottroepers werd beëindigd met het hijsen van de vlaggen en het spelen van de volksliederen van België, Canada, Frankrijk, Groot Brittannië, Polen, de Verenigde Staten van Amerika en Nederland.
Gezellig karakter
Na afloop werd men in de gelegenheid gesteld (nogmaals) de kapel te bezichtigen (en aldaar een bijdrage te doen voor het onderhoud). Ook de diverse gelegde kransen en bloemstukken werden bekeken en door sommigen werd e.e.a. nog even geëvalueerd.
Terug in MFA De Rosmolen kon men gebruikmaken van een drankje en hapje dat vlot werd geserveerd door Jolanda en Fred met hun personeel. En zo ging de herdenking geruisloos over in een bijeenkomst met een gezellig karakter waar ook (weer) oude herinneringen werden opgehaald. Ik weet zeker dat onze gesneuvelde maten dat niet erg hebben gevonden!
"OPDAT ZIJ IN ONZE HERINNERING MOGEN BLIJVEN VOORTLEVEN".
Met dank aan allen die deze dag tot een indrukwekkende herdenking hebben gemaakt!
