Herdenking Beneden-Leeuwen 2021

76ste Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers op zondag 10 oktober jl. te Beneden-Leeuwen

Lessons Learned

De tijd van vóór de Corona-uitbraak, toen het leven nog zogenaamd “Normaal” was, lijkt al oneindig ver weg. Want wie van ons heeft nog scherp op het netvlies dat op 15 maart 2020 (!), nauwelijks twee jaar geleden, Nederland op slot moest vanwege een onbekend en dodelijk virus dat onvoorspelbaar en in een razend tempo de wereld rondging en ook de Nederlandse samenleving volledig in haar greep kreeg. Voor alle duidelijkheid: deze terugblik zal geen analyse achteraf worden van de aanvankelijke besluitvorming door politici en hun adviseurs. Zoals bekend staan de beste stuurlui meestal aan de wal. En het is ook geen reconstructie van de eerste periode vol angsten, tomeloos verdriet en ongekende onzekerheden. Want destijds - al in juni 2020 - klapte iedere thuiswerker opgelucht haar of zijn laptop dicht, na een voorjaar om gauw te vergeten. Het beloofde een zonnige zomer te gaan worden. Alle prognoses en statistieken vertoonden een gunstige trend. Het leed leek geleden en in een sfeer van zorgeloosheid en optimisme ging iedereen met zomervakantie, inbegrepen bestuurlijk Nederland. Want behalve enkele versoepelingen bleven alle risicovolle activiteiten, zoals evenementen, tot 1 september toch verboden? “Wie dan leeft wie dan zorgt”, leek het motto, en er bestonden geen uitgewerkte plannen voor een zwart scenario. Totdat de situatie ineens in hoog tempo dramatisch verslechterde en er op 5 oktober 2020 zelfs verscherpte noodmaatregelen moesten worden afgekondigd. En de toch al bescheiden herdenking moest zelfs worden gereduceerd tot een symbolische aanwezigheid van nog maar twee bestuursleden. Voor wie het nog eens wil nalezen: Alles staat gedetailleerd beschreven in het artikel “Herdenken in Coronatijd” in Strijdend Nederland van december 2020 en is wellicht bruikbaar als “Lessons Learned”.

Dan nu de realiteit van de 76ste herdenking 2021

Het was een prachtige, zonovergoten dag op die zondag de 10e oktober, de 76e herdenking van de gesneuvelde Stoottroepers. En wat zouden we graag een massale opkomst hebben meegemaakt, te beginnen met de traditionele ontvangst in De Rosmolen. Daarna het boeiende voorprogramma met de schoolkinderen in de grote zaal en het verslag van hun project. Vervolgens de indrukwekkende Stille Tocht naar het ereveld met voorop de voltallige erecompagnie en de Stoters met het nieuwe BOSS-vaandel en daarachter alle gasten en belangstellenden. En op het ereveld met de gedachteniskapel iedereen, schouder aan schouder gezeten, jong en oud, de stoelen dicht op elkaar. En niet te vergeten de gezellige ontmoeting na afloop in de Rosmolen. Een reëel vooruitzicht vanwege het gegeven dat bij verdere versoepelingen de anderhalvemetermaatregel zou kunnen worden losgelaten. En in het voorjaar van 2021 leek zo’n gunstige situatie zich af te tekenen. De vaccinatiegraad steeg en het aantal besmettingen nam af. Dus kon in de kopij voor het septembernummer van Strijdend Nederland met gegrond optimisme worden vermeld dat de herdenking dit jaar naar verwachting zonder beperkingen zou kunnen plaatsvinden, zij het met de restrictie dat vanwege onverwachte corona-beperkingen de herdenking eventueel zou worden aangepast.

Edoch, de voorbarige oproep door de gezondheidsminister in de laatste week van juni om te “Dansen met Janssen” bleek een enorme inschattingsfout. Het gevolg was een besmettingspiek die vérstrekkende gevolgen zou gaan krijgen, ook voor onze herdenking. De op 14 september aangekondigde en per 25 september in te voeren maatregelen, zoals de opheffing van de anderhalvemetermaatregel en het gelijktijdig invoeren van de coronapas in de horeca, bleken zodanig belemmerend voor met name het dagprogramma in de Rosmolen, dat een ordelijke en veilige toegangscontrole op de grote en gevarieerde groep belangstellenden niet uitvoerbaar was binnen de beschikbare tijd. Want de controle was niet uitsluitend een verantwoordelijkheid van de beheerder van de Rosmolen, maar ook van het bestuur. En in laatste instantie lag de eindverantwoordelijkheid bij de burgemeester van West Maas en Waal, belast met het takenpakket voor openbare orde en veiligheid. Al met al een doorslaggevend argument om dit belangrijke maatschappelijke element van de jaarlijkse herdenking te laten vervallen en de eigenlijke herdenking in besloten vorm te houden met een vertegenwoordiging uit alle betrokken groeperingen.

Uit een oogpunt van veiligheid bleef op het ereveld tevens de anderhalve meter maatregel van kracht. Het aantal beschikbare plaatsen nam daardoor af tot 24. De prioriteit lag bij vertegenwoordigers van de Oud-Stoters en van het comité Familieleden Eren Hun Gesneuvelden. De eerdere genodigden aan de beoogde vrij toegankelijke herdenking werden hierover persoonlijk geïnformeerd, evenals de diverse doelgroepen. Dit alles vergde bovendien een extra belasting qua berichtgeving en communicatie, zo kort voor de herdenking.

Het bestuur is er zich terdege van bewust geweest dat het definitieve besluit een grote teleurstelling heeft opgeleverd voor allen die na de onderbreking in 2020 een uitgestelde jubileumherdenking hadden willen bijwonen, tezamen met de plaatselijke gemeenschap van Beneden-Leeuwen, het Regiment Stoottroepen Prins Bernhard, Oud-Stoters, Stoottroepenveteranen en met allen die de jaarlijkse herdenking een goed hart toedragen. Het was echter onontkoombaar.

De herdenking zelf en de medewerkers

De herdenking als zodanig is desondanks buitengewoon waardig verlopen. Een bijzonder woord van dank is op zijn plaats aan geestelijk verzorger Dominee Helga Knegt voor haar indrukwekkende overweging. Dat geldt tevens voor Burgemeester van Neerbos die in zijn slotwoord het belang van de herdenking als volgt onderstreepte: “Graag houden wij, de gemeenschap van Beneden-Leeuwen en het gemeentebestuur van West Maas en Waal, met u deze herdenking levend en tonen wij ook in de toekomst op deze plaats ons respect en dankbaarheid aan de gevallen Stoters, die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid gedurende de Tweede Wereldoorlog en de vrijheid van anderen op deze wereld, tijdens missies tot vandaag de dag.”

Mijn dank aan de vele medewerkers die deze herdenking mogelijk hebben gemaakt:

• regisseur Leo Lemmers; tevens voor diens rol, na het overlijden van onze gewaardeerde Theo Roeffen, in het project van de schoolkinderen;
• Scouting Don Bosco en de toegewijde leiding; met name een compliment voor de voortreffelijke uitvoering van het aandragen van de kransen en bloemen tijdens de kranslegging;
• de leerkrachten van de Openbare Basisschool De Wijzer en de schoolkinderen Babs Sweep en Justin van den Hurk voor het mooie en prachtig voorgedragen gedicht;
• de Muziekvereniging Koning Willem III voor hun uitstekende, goed gekozen muzikale bijdrage; vorig jaar voor het eerst sinds het begin van de herdenkingen niet van de partij vanwege de tot 2 deelnemers gereduceerde herdenking, maar nu extra gemotiveerd aanwezig;
• het Erepeloton en de Saluutschotengroep (minus) van het Regiment Stoottroepen Prins Bernhard, voor de ‘strakke’ presentatie, zowel tijdens de Stille Tocht als gedurende de herdenking zelf, met de vele eerbewijzen;
• de tamboers en de hoornblazer;
• de EHBO-medewerkers van Het Rode Kruis;
• de leden van het Activiteitencomité voor hun hand -en spandiensten, veelal op de achtergrond;
• de vlekkeloze verzorging van het geluid door de Firma Van Sunter;
• het Livestream-team van Rinie van Haren. Dankzij jullie krijgt de herdenking een bereik en een aandacht als nooit tevoren. *)
• Fred, Jolanda en de medewerkers van de MFA De Rosmolen
• en niet in het minst de leden van het stichtingsbestuur voor hun bijdragen en betrokkenheid.
  
  

Dat we in 2022 weer een echte herdenking mogen beleven, op een afgeladen ereveld, dat is mijn vurige wens!

Voorzitter SHGS

 *) zie de link op You Tube:

https://www.youtube.com/watch?v=D7KXaHMBSDU

(‘doorspoelen’ naar 09:00 minuten).

Toespraak van dominee Helga Knegt

Geachte aanwezigen,

Wij gedenken vandaag de gevallen Stoters van het eerste uur tot nu. De namen zijn gelezen, verhalen en beelden vullen ons hart. In situaties van oorlog en geweld, van missie en training zijn mensen omgekomen, gesneuveld, gevallen, ons ontvallen, u ontvallen. De missie in Afghanistan staat daarbij ons sinds een paar maanden weer extra op het netvlies. 20 jaar waren Nederlandse militairen daar. 20 jaar hebben we onze bijdrage geleverd aan de opbouw van een land. In 20 jaar stierven daar 3 mensen onder de stotersvlag:  Sergeant Majoor Jos Leunissen, soldaat der 1^e klasse Tim Hoogland en Korporaal Ronald Groen. Er raakten mensen gewond, het tekende levens.

“Het was allemaal voor niets”  zo klinkt het in de media en om ons heen. “Wat deden we daar eigenlijk?” hoorde ik ook vaak. De overname van het land door de Taliban staat haaks op waar we voor gevochten hebben. De chaos van de evacuatie was ontluisterend. De traagheid en onwil rond het ophalen van tolken en andere Afghaanse partners was beschamend, zo beschamend dat de minister van Defensie moest aftreden.

Maar doet het een af aan het andere? Moeten we benadrukken dat er 20 jaar lang meisjes onderwijs hebben genoten? Moeten we benadrukken hoeveel politieagenten en militairen er zijn opgeleid? Moeten we benadrukken hoeveel projecten er zijn opgezet en welke successen er zijn geboekt.

Laten we alsjeblieft wegblijven bij de teneur van deze duidingen. Het is zinloos om de ene kant groter te maken ten koste van de andere. Het is allemaal waar. Het staat naast elkaar. Het zijn verschillende waarheden en parallelle realiteiten.

Wat voor het grote verhaal van Afghanistan geldt, dat geldt voor elke missie van Nederlands-Indië tot heden. En het geldt ook voor het kleinere verhaal van één mensenleven. Afgelopen week hebben we een stoter in hart en nieren begraven. Gestorven in het harnas, zouden we kunnen zeggen. Tijdens zijn dienst is sergeant majoor Marcel van Dijken in de Verenigde Staten in elkaar gezakt en niet meer bijgekomen.

Onmiddellijk stond er een hele groep mensen om de familie die hij achterliet. Het verraste me hoe vanzelfsprekend iedereen zijn of haar hulp bood en hoe er met de familie meegedacht en –geleefd werd. Het stotersgevoel was me overgedragen toen ik in Assen geplaatst werd, maar nu voelde ik het ook. Het stotersgevoel is er niet alleen bij de militairen, maar ook hun partners zijn er door aangestoken en dragen hun steentje bij. Het is zelfs aanstekelijk voor mensen die van buiten betrokken raakten bij deze familie.

Het is moeilijk te omschrijven wat het stotersgevoel precies inhoudt. Het is nuchter en warm, praktisch en gul, mensen schenken een stukje van zichzelf. Het hangt soms aan elkaar van houtje-touwtje-oplossingen en denken in mogelijkheden. Het is vanuit het hart improviseren voor de goede zaak. Dit stotersgevoel is meer dan 75 jaar oud en gaat de hele geschiedenis van ons bataljon mee. In het beeld van Jan de Stoter zien we de nuchterheid ervan terug. Elke traditieweek wordt het saamhorigheidsgevoel gekoesterd met het vertellen van stotersverhalen.

Maar elk stuk dat je van jezelf inzet voor je eenheid, kun je elders niet inzetten. Elke inzet, elke missie, elke passie van elke Stoter, kost haar of zijn familie iets. Het is de prijs, die soms achteloos betaald wordt. Het is de prijs, die anderen pijn kan doen. Het zijn ook hier twee kanten die naast elkaar bestaan, net als de twee kanten van een militaire missie in Afghanistan. Het zijn deze twee kanten waar we bij stil staan op een dag als vandaag.

Dat doen we hier, nu, met z’n allen, als Stoters en als mensen.

Dank voor uw aandacht.

Toespraak van de burgemeester van West Maas en Waal,

de heer Vincent van Neerbos

Afgelopen vrijdag luisterde ik in de auto naar de radio, het was Omroep Gelderland, en ik hoorde een verhaal over een zoektocht naar een Maas en Waler, Wim van den Akker genaamd.

In het persoonlijk archief van de inmiddels overleden prima ballerina Margot van Wilgenburg waren liefdesbrieven ontdekt uit de oorlogsjaren 1943 tot 1945. Zij had een jeugdliefde en deze jeugdliefde had als Stoottroeper gediend bij het offensief over de Maas. Wim van den Akker, noch zijn nazaten werden in het programma gevonden.

Het was zomaar een verhaal - van twee geliefden. Een zoektocht naar de jonge schrijver van gevonden brieven. En zomaar, zoveel jaar later, klonken Maas en Waal, Beneden-Leeuwen, de Stoottroepen, weer in één adem.

Terwijl de liefdesgeschiedenis en de zoektocht zich in het radioprogramma ontvouwden kreeg de soldaat, de Stoottroeper, een naam, een verhaal. De geschiedenis werd tastbaar, verbeeldend. En de verbintenis tussen ons, het Land van Maas en Waal en het Regiment Stoottroepen, werd wederom bevestigd. Want die verbintenis is er onmiskenbaar. Dankzij het verhaal van een jongeman die uit innerlijke overtuiging de wapens had opgenomen. Net als Theo Roeffen. Dit jaar is hij op 94-jarige leeftijd overleden. Hij was een Stoottroeper van het eerste uur. Generaties kinderen uit onze gemeente heeft hij verteld over zijn ervaringen in de tweede wereldoorlog en daarna. We missen hem.

Het verhaal van Wim is een voorbeeld van verbondenheid. We zijn met elkaar verbonden in het verleden, maar ook in het nu. Beneden-Leeuwen is namelijk ook in het nu uw plaats van herdenking en samenzijn en wij zijn daar als inwoners en gemeentebestuur trots op. Hier op deze plaats herdenken we samen uw gevallen kameraden. Zij die hun leven hebben gegeven voor de vrijheid van ons en onze medemensen. In Indië, Korea en Nieuw-Guinea. In Bosnië, Irak, Uruzgan en in Mali. Want de Stoottroepen gaan daar waar zij nodig zijn. Een ethos, dat geboren werd in de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Vanuit het verzet tegen onderdrukking door een vreemde macht. Uit innerlijke overtuiging. En wat sterk is uit innerlijke overtuiging, faalt nooit.

Het is onze en het is mijn innerlijke overtuiging dat deze herdenking, die wij in dit jaar met elkaar vanwege de coronapandemie, op een misschien kleinschaliger, maar daardoor niet minder waardige manier mogen beleven, zal blijven voortbestaan. Graag houden wij, de gemeenschap van Beneden-Leeuwen en het gemeentebestuur van West Maas en Waal, met u deze herdenking levend en tonen wij ook in de toekomst op deze plaats ons respect en dankbaarheid aan de gevallen Stoters, die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid gedurende de Tweede Wereldoorlog en de vrijheid van anderen op deze wereld, tijdens missies tot vandaag de dag. Vrouwen en mannen, Stoters, strijden voor onze vrede en veiligheid waar ook ter wereld. Zij hebben een naam, een gezicht, een verhaal. Zij zijn uw man of vrouw, uw kind, uw broer of zus, uw geliefde. vader of moeder. En wanneer zij op missie het leven laten, laten zij meer dan brieven achter. U bent daar de getuige van.

We gebruiken in Nederland het woord vrijheid tegenwoordig tamelijk lichtvaardig. In de afgelopen twee jaar, tijdens de coronapandemie en de maatregelen die daarmee samenhingen,  leek het of voor velen vrijheid meer een individuele belevenis is dan een collectief goed. Hetzelfde lijkt op te gaan voor hoe er tegen onderdrukking wordt aangekeken. Soms lijkt het of vrijheid en recht beleefd worden als producten die door consumenten opgeëist kunnen worden en niet als collectieve waarden, waarvoor een harde strijd geleverd is en moet blijven worden in het belang van het algemeen. Met oog en respect voor de ander, voor die- of datgeen dat kwetsbaar is. En onze bescherming vraagt. Het zijn momenten als deze waarop we als samenleving herinnerd worden aan wat échte offers zijn voor vrede, voor veiligheid. En wie een daadwerkelijk offer hebben gebracht. Het is op een moment als nu dat ik besef dat woorden niet kunnen omvatten wat de betekenis is van de inzet en de strijd die geleverd word en het verlies dat geleden is, voor de vrijheid waarin ik hier mag staan.

Dames en heren.

Ik sta hier als burgemeester van West Maas en Waal en heb u niet meer te bieden dan onze oprechte dankbaarheid en het vertrouwen dat dit regiment en deze herdenking zullen blijven voortbestaan.

Dank u wel!

Gedicht van de kinderen van OBS

De Wijzer, voorgedragen door Babs en Justin

Ik heb de doden nooit gezien

De angst nooit hoeven voelen

Ik heb de honger niet gekend

De wanhoop niet ervaren

 

Ik leefde niet in oorlog en geweld

Ik heb de cellen niet gezien

Ik heb geen vrienden verloren

Ik heb er niets van meegemaakt

Ik ben daarna geboren

 

Maar ik heb de foto’s wel gezien

Van stuk geschoten huizen

De verhalen gehoord

vol verdriet

Het oorlogsmonument bezocht

Stil gestaan bij de reeks graven

Als er een oorlog komt

en ik het niet meer weet

Dan mag je weten

dat er iemand is die je niet vergeet

Als er een oorlog komt

en ik voor mijn leven moet vrezen

Dan is er iemand die mij kracht zal geven

 

Ik herdenk de gesneuvelde Stoottroepers

Dank aan hen die in het verleden

Voor onze vrijheid streden

Dank aan hen die in deze tijd

Blijven strijden voor onze vrijheid